ŞEHZADE KARAKOLU BASKINI- MECLİSİ MEBUSANIN BASILIP RAUF BEYİN TUTUKLANMASI
Londra Konferansında alınan İstanbul’un işgal kararının uygulanmasından bir gün önce Kuva-yı Milliyeci oldukları tespit edilen 150 asker ve sivil Türk aydını tutuklanmıştır. 16 Mart 1920 sabahı İngiliz Deniz Piyadeleri Şehzadebaşı karakolunu basmışlar silahsız altı eri şehit etmişler, 15 askeri de yaralamışlardır. İşgal esnasında, Meclisi temsilen, iki başkan vekilleri ve Hüseyin Rauf Beyin dâhil olduğu üç kişilik bir heyet, Padişahın daveti üzerine Yıldız Sarayına gitmişlerdir. Vahdettin, heyete, Meclisteki konuşmalarda İngilizleri ve işgal güçlerini hedef almamayı tavsiye etmiş, “Bu adamlar her şeyi yapabilirler durmazlar artık” deyince, Hüseyin Rauf Bey parmağı ile Boğazın Anadolu kıyısını göstererek; “Haşmetmeab, şu sular bunların geçebilecekleri en son yerdir. Bundan öteye gidemezler. Anadolu çelik gibidir. Mücadelesinde başarıya ulaşacaktır” demiş, Buna karşılık Vahdettin; “İsterlerse yarın Ankara’da olurlar” diyerek aczini ortaya koymuştur.
İngilizler telgraf merkezlerini işgal etmişlerdir. Manastırlı Hamdi Efendi telgrafla Mustafa Kemal Paşaya işgali bildirmiştir. Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’daki İngiliz, Fransız, İtalyan ve Amerikan siyasi temsilcilerine birer protesto telgrafı göndermiştir. İşgal Kuvvetleri komutanlığı yayınladığı beyannamede; “İşgalin geçici olduğunu, Saltanatın nüfuzunu kuvvetlendirmek istediklerini, Anadolu’da isyan çıktığı takdirde İstanbul’un Türklerden alınacağını ve herkesin İstanbul’un emrine girmesi gerektiğini” açıklamıştır. İşgal beyannamesinde, Osmanlı Saltanatının fiilen bitmesiyle beraber, Saltanatın kuvvetleneceği iddia edilmiştir. Meclis, akşam olağan üstü toplantı halinde iken İngilizler tarafından basılmış ve Hüseyin Rauf, Kara Vasıf, Faik, Numan, Tahsin Beyler tutuklanarak Malta Adasına sürülmüşlerdir.
Kaynak
- Oğuz Kalelioğlu, “Mondros Mütarekesinden Tbmm’nin Açılışına Kadar Gelişen Olaylarda Mustafa Kemal Paşa’nın Liderliği,” Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl:6 Sayı:12 (2017).
İSTANBUL’UN İŞGALİNİN ANKARA’YA BİLDİREN TELGRAFLAR
Konya Başmüdürü Beye
1 — Kolordu Kumandanı Fahrettin Beyefendinin yaverini makine başına çağırttırınız.
2 — Şimdi İstanbul merkezinden bir İngiliz tebliği resmisi yazılıyor. Bunun kat'iyyen intişarına meydan verilmemesi ve doğrudan doğruya işgal altında bulunan İstanbul merkezine yol verilmemesi ve mephus tebliğin Alman merakizde imhasının derhal emir buyurulması arzu ve rica olunuyor, arz ederim. Heyeti Temsiliye Kâtibi Hayati Şemsettin Beyefendiye İstanbul merkezi İngiliz tebliği resmîsine Konya valisi Beyefendinin cevap verdiğini yazıyor.Paşa Hazretleri bunun sıhhatini anlamak istiyorlar. İstanbul merkezi İngilizlerin tamamile tahtı işgalindedir Efendim.
Hayati
Vesika, 257
Ankara, 16.3.1920
Ankara, 16.3.1920 Diyarbekirde K. O. 13 K. Cevdet Beyefendiye
Erzurumda K. O. 1 5 Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa Hazretlerine
Sivasta K. O. 3 K. Salâhattin Beyefendiye
Konyada K. O. 12 K. Fahrettin Beyefendiye
Bursada Fırka 56, Bandırma K. O. 14, Balıkesirde Fırka 61 Kumandanlıklarına.
Nazilli Mevki Kumandanı Servet Beyefendiye
Edirnede K. O. 1 K. Cafer Tayyar Beyefendiye
İzmitte Fırka 1 K. Rüştü Beyefendiye
Bu sabah 16.3.1920 İngilizler Şehzadebaşındaki karakolu askerimiz uykuda iken basarak altı kişiyi şehit ve on beş kadarını mecruh ettikten sora karakolu ve bir taraftan da Harbiye Nezaretini ve Tophaneyi ve Harbiye Telgrafhanesini işgal ettikleri bildirildi. Bu harekâtı yapan rıhtıma yanaşan İngiliz zırhlıları bahriye efradıdır. İstanbul’da fevkalâde bir halin cereyan etmekte olduğu anlaşılıyor. Vaziyet Heyetimizce takip edilmektedir. İstanbul’a muhabere ve münasebette müteyakkız bulunulması arz olunur.
Mustafa Kemal
Zeyl: Beyoğlu telgrafhanesini işgal ve memurini oradan tardetmişlerdir. Dersaadet telgrafhanesini de bir saate kadar işgal edecekleri haber alınmıştır.
Vesika, 255 a.
12.3.1920
Şifre
Gayet müstaceldir
Seryaver Salih Beye
C: 11.3.1920
1-Rauf Beyefendiye; Kabineye ademiidmat reyi vermek suretile taarruzun tarafımızdan yapılması o kadar kuvvetli bir sebebe istinat ettirilemeyecektir. Kâzım Karabekir, Fuat Paşalarla Ankara’ya gelmiş olan Refet ve Fahrettin Beyler de ayni fikirdedirler. Ancak grubun derecei tesanüt ve tecellüdüne ve vahdeti hareketteki azmi kat'îsine dair sarih bir fikir ve kanaat hâsıl etmek için Salih Paşanın grup heyeti idaresile müzakere etmeksizin hareket etmesini bir meşrutiyet meselesi yapmak hususundaki karar hakkında hiçbir mütalea dermeyan etmemiştim. 2 — İngilizlerin tevkif kararına, muhaliflerin yaygaralarına karşı meclisin cesurane nihayete kadar vazifesine devamı pek nafi ve parlaktır. Ancak zatı âlinizle beraber vücutları teşebbüsat ve harekâtı atiyemiz için elzem olan arkadaşların neticede bize iltihakları esbabı behemehal müemmen olmak şarttır. Aksi takdirde gurupun vahdet ve azim dairesinde hareketini tanzim edebilecek zevatın şimdiden tavzifiyle sizlerin hemen buraya gelmeleri elzemdir. Buraya gelecek zevat meyanında memleketi temsil evsafını haiz olanlarla icabında hükümet teşkil ve idare liyakatindekilerin bulunması mühimdir. İtilâf Devletlerinin muamelei zecriye tatbik edeceklerine şüphe yoktur. 3 — Maraş meselesi hakkında vesaiki hakikiyeye müstenit ayrıca bir rapor takdim ederim. 4 — Büyük iştiyak ve hürmetle gözlerinizden öperim.
Mustafa Kemal
Vesika, 226 a.
Şifre
Gayet acele ve zata mahsustur
Ankara, 22.1.1920
Konyada On İkinci Kolordu Kumandanlığına
Sivasta Üçüncü Kolordu Kumandanlığına
İngilizler Dersaadette tecavüzatı arttırarak nazır veya meb'uslardan bazılarını ve bilhassa Rauf Beyi tevkif ederlerse bilmukabele Anadoluda bulunan İngiliz zabitanı tevkif edilecektir. Buna nazaran icabında mıntakanızdaki İngiliz zabıtanını tevkif edebilmek için şimdiden ittihazı tedabir edilmesini rica eylerim.
Mustafa Kemal
Vesika, 226 b.
Şifre Gayet acele ve zata mahsustur.
Ankara, 22.1 J 920
15 inci Kolordu Kumandanlığına
İngilizler Dersaadette tecavüzü arttırarak nazır veya meb'uslardan bazı zevatı ve bilhassa Rauf Beyi tevkif ederlerse bilmukabele Anadoluda bulunan İngiliz zabıtanı tevkif edilecektir. Binaenaleyh Erzurumda bulunan Rawlinson'u kaçırmamak için şimdiden ittihazı tedabir edilmesini rica ederim.
Mustafa Kemal
Kaynak
- Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, Cilt III Vesikalar, Milli Eğitim Basım Evi, 1969.
MUSTAFA KEMAL NUTUK’TA İSTANBUL’UN İŞGALİ İLE İLGİLİ TELGRAFLARIN BİLGİSİNİ AKTARIYOR:
Efendiler, İstanbul'da 10. Fırka Kumandanı'ndan Ankara'da 20. Kolordu Kumandanlığı'na 9 Mart 1920 tarih ve 465 numaralı şifre olarak 14 Mart 1920 günü bir yazı geldi. Çözümü şu idi:
Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'ne:
İngilizler tarafından Türk Ocağı binasının işgali üzerine Milli Talim ve Terbiye binasına taşınan Ocağın bu yeni işgal ettiği bina, dün öğleyin İngilizler tarafından tekrar işgal edilmiştir, Efendim. 9 Mart 1920 (Hadi).
Efendiler, 1920 senesi Mart'ının 16. günü öğleden evvel saat onda makine başında şöyle bir telgraf verildi:
Ankara'da Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'ne
Bu sabah, Şehzadebaşı'ndaki Muzıka Karakolu'nu İngilizler basıp, oradaki askerlerle İngilizler çarpışarak, neticede şimdi İstanbul'u işgal altına alıyorlar. Malumat için arz olunur.
Manastırlı Hamdi
Ben bu telgrafın altına kurşunkalemle "Süratle kolordulara benim imzamla M. Kemal" işaretini koyduktan sonra bu telgrafı verenden izah istemeye başladım. Manastırlı Hamdi Efendi durmaksızın malumat vermeye devam etti.
Bizim en emniyetli bir arkadaşımız var ki, yalnız o değil, herkes, yani gelen söylüyor. Şimdi de Harbiye'nin işgalini haber aldık. Hatta Beyoğlu telgrafhanesinin önünde İngiliz askeri olduğunu; fakat telgrafhaneyi işgal edip etmeyeceği meçhuldür.
Bu esnada efendiler, Harbiye telgrafhanesinden memur Ali malumat vermeye başladı: Sabah İngilizler basarak altı kişi şehit ve on beş kadar da yaralı oldu. Şimdi, İngiliz askerleri dolaşıyor. Şimdi, işte, İngiliz askerleri Nezaret'e giriyorlar. İşte içeri giriyorlar. Nizamiye kapısına. Teli kes! İngilizler buradadır.
Tekrar Manastırlı Hamdi Efendi bizi buldu:
Paşa Hazretleri,
Harbiye telgrafhanesini de İngiliz bahriye askeri işgal edip, teli kestiği gibi bir taraftan Tophane'yi işgal ediyorlar. Bir taraftan zırhlılardan asker çıkarılıyor. Vaziyet vahim bir hal alıyor efendim. Sabahki çarpışmada 6 şehit, 15 yaralımız vardır. Paşa Hazretleri, yüksek emirlerinizi bekliyorum. 16 Mart 1920 Hamdi
Hamdi Efendi devam etti:
Sabahleyin bizim asker uykuda iken, İngiliz bahriye efradı karakola gelip işgal etmekte iken, askerimiz uykudan şaşkın kalkınca çarpışmaya başlanılıyor. Neticede bizden altı şehit, on beş yaralı olup, bunun üzerine zaten melanetlerini tasavvur etmiş ki, hemen zırhlıları rıhtıma yanaştırıp, Beyoğlu tarafını ve Tophane'yi işgal edip, bir taraftan Harbiye Nezareti'ni işgal etmişler. Hatta şimdi ne Tophane ve ne de Harbiye telgrafhanesini bulmak mümkün olmuyor. Şimdi de haber almış olduğuma göre Derince'ye kadar yayılıyormuş, Efendim. İşte Beyoğlu telgrafhanesi de yok. Orasını da işgal ettiler galiba. Allah muhafaza buyursun. Burasını işgal etmesinler. İşte Beyoğlu telgraf memurları, müdürleri geldiler. Kovmuşlar.
Bir saate kadar burası da işgal olunacaktır. Şimdi haber aldım, Efendim.
Hamdi Efendi'den: Mebusan için bir haber aldınız mı? Mebusan telgrafhanesi haberleşme yapıyor mu? diye sordum.
Hamdi Efendi:
Evet yapıyor. 14. Kolordu Kumandanı hazır. Paşa istiyordu, verelim mi? Efendiler, bundan sonra artık Hamdi Efendi'nin sözünü işitemedik. İstanbul merkezinin de işgal edilmiş olduğuna hükmettik.
Manastırlı Hamdi Efendi
Bu hamiyetli ve cesur Manastırlı Hamdi Efendi olmasaydı, İstanbul felaketinden kim bilir haber almak için ne kadar bekleyip duracaktık. İstanbul'da bulunan nazır, mebus, kumandan, teşkilatımız mensupları içinden bir zat çıkıp vaktiyle bize haber vermeyi düşünememiş olduğu anlaşılıyor. Demek ki, hepsini heyecan ve helecan kaplamıştı. Bir ucu Ankara'da bulunan telin İstanbul'da bulunan ucuna yanaşamayacak kadar şaşkın bir hale gelmiş olduklarına bilmem ki hükmetmek caiz olur mu? Telgraf memuru Hamdi Efendi daha sonra bizzat Ankara'ya gelerek karargahımız telgraf memurluğunu yapmıştır. Kendisine borçlu olduğum teşekkürü burada alenen ifade etmeyi milli ve vatani vazifelerimden sayarım.
Efendiler, bu vaziyet üzerine her şeyden evvel vukuu muhtemel bir fenalığın önüne geçmek için şu emri verdim:
Bütün Vali ve Mutasarrıflara
Sivas'ta 3. Kolordu, Bandırma'da
14. Kolordu, Ankara'da 20. Kolordu,
Erzurum'da 15. Kolordu, Konya'da 12. Kolordu,
Diyarbekir'de 13. Kolordu Kumandanlıkları'na
İzmir Cephesinde Refet Beyefendi'ye,
Balıkesir'de 61. Fırka Kumandanlığı'na,
Bütün Müdafaai Hukuk Heyeti Merkeziye ve Heyeti İdarelerine
Telgraf Aceledir Ankara, 16 Mart 1 920
Bugünkü vaziyete göre, milletimiz, medeniyet cihanının insaniyetkarane hissiyat ile mütehassis vicdanlarından ve bütün İslam aleminin ruh birliğinden emin olmakla beraber, bir müddet için dost olsun, düşman olsun, bütün resmi harici alem ile geçici olarak temas edemeyecektir.
Bugünler zarfında vatanımızda yaşayan Hıristiyan ahali hakkında göstereceğimiz insaniyetkarane muamelenin kıymeti pek büyük olduğu gibi, hiçbir yabancı hükümetin fiili veya görünüşteki himayesini görmeyen Hıristiyan ahalinin tam bir huzur ve sükfinetle hayat sürmeleri, ırkımızın yaratılıştan donanmış olduğu medeni kabiliyete en kati bir delil teşkil eyleyecektir. Vatanın menfaatlarına aykırı faaliyetleri görülenler ve memleketin huzur ve asayişini ihlal eyleyenler hakkında, din ve milliyet mensubiyetine bakılmayarak, kanuni hükümlerin eşitlikle ve şiddetle tatbiki ve mahalli hükümetlere itaat ve tabiiyet vazifelerini yerine getirmekte kusur etmeyenler hakkında da merhamet ve şefkatle muamele edilmesini özel bir zel bir ehemmiyet ile arz ve bu hususların tekrnil alakadarlara süratle tebliğini ve bütün millet fertlerine münasip vasıtalarla tamimini rica ederiz, Efendim
Müdafaai Hukuk Heyeti Temsiliyesi namına
Mustafa Kemal.
Kaynak
- Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, Cilt III Vesikalar, Milli Eğitim Basım Evi, 1969.
İNGİLİZLERİN İSTANBUL’U İŞGALİ
(16. III. 1920)
Erzurum Vilâyetine, Kumandanlıklara ve Cemiyetlere gönderilen tamim.
3366
T e l g r a f n a m e
Bilûmum vilâyet ve kumandanlıklara ve Müdafaai Hukuk Cemiyetine
Mahreci Numarası
Ankara Bilâ
1- İngilizler Dersaadettekimüessesatı Hükümeti cebren işgal ve telgrafhanelere vaziyed ederek Anadolu ile payitahtın muhaberatını kateylemişlerdir. Bu vaziyet karşısında milletle müştereken Temsiliyece vuku bulacak bilûmum mesaide şimdiye kadar her vesile ile isbatı hamiyet eylemiş bulunan büyük ve küçük tekmil telgraf memurlarının muavenetlerine intizar eder.
2- İngilizlerin milletimizi iğfal için çekecekleri telgrafnameler hakkında umumun nazarı dikkatini celbederiz 16/3/36.
Heyeti Temsiliye namına
127 Mustafa Kemal
17/3/36
Badettamimdevaireiraesi /17 minh
6218 17/3/36 nevahi mülhakata jandarma
kumandanlığına polis müdüriyetine yazıldı.
T.İ.T.E. Arşivi: 24/3056
Kaynak
- Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
İNGİLİZLER’İN İSTANBUL’U İŞGALİ ÜZERİNE TATBİKİ UYGUN GÖRÜLEN HUSUSLAR
(16. III. 1920)
15. K. Kumandanlığına gönderilen şifre telgrafı.
Ankara: 16/3/1336
Bu telgrafı bir dakika tehir eden haini vatandır.
15. Kolordu Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa Hz.
İngilizlerin İstanbul‘u ve Hükümeti Osmaniyeyi işgal eylemeleri üzerine bervechiâtihususatın tatbik ve icrası münasip görülmüştür.
1- Gevye Boğazının tarafımızdan işgali ve şümendöfer köprüsünün tahribi.
2- Geyve, Ankara Pozantı mıntıkasındaki şümendöfer hatlarına ve malzemesine vazi‘yed edilmek için bu hat boyundaki kuvvei İtilâfiyenin silâhları alınarak tevkifleri.
3- Konya‘da Anadolu hat komiseri muavininin derhal şümendöferlerevazi‘yed ederek işletmesinin temini ve emrine itaat etmeyen şümendöfer memurlarının tedibi için tedabirilâzime ittihazı.
4- İstanbul ile mevcut telgraf hututunun kısmı azamisi Geyve‘den geçtiğinden Geyve santralının ciheti askeriye tarafından derhal işgali.
Heyeti Temsiliye namına
Mustafa Kemal
20. Kolordu Kumandan Vekili
Mahmut
Kaynak:
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
İSTANBULUN İNGİLİZLER TARAFINDAN İŞGALİ ÜZERİNE KOLORDULARA, VİLÂYETLERE VERİLEN DİREKTİF
(17. III. 1920)
Teahhur edilemez.
Mahreci Tarih Saat İmza
Ankara Bila İmza Evvel 5,17 Sonra 18,25 İhsan Hüsnü
14 ncü Kor. K.
1- Meclis-i Meb‘usân dahi dahil olduğu halde Babıali ve bilcümle devair-i hükümetle beraber İstanbul İngilizler tarafından cebren ve resmen işgal edilmiştir. Telgrafhaneler dahi işgal altında bulunduğundan dolayı ne Makam-ı Hilâfet ve Saltanat ve ne de sair makamat-ı resmiyeyemâruzatda bulunmak imkânı kalmamıştır. Bu şeraite nazaran Anadolu Dersaadet‘le ve makamât-ı resmiye ile muhabereden mahrum kalmış oluyor. Ve muhabere teşebbüsü doğrudan doğruya düşmanları karşımıza çıkarmakta olduğundan dolayı da gayri caizdir.
2- Vaziyet-i haziranın icabatına ve tahaddüs edecek ahval-i vakayie göre milletçe müttehiden ittihazı zaruri olan tedabirinte‘mini için bilumum vilâyat-ı umumiyede rüesa-yımemurîn-i mülkiye ve askeriyenin Heyeti Temsiliye ile muhafazai irtibat buyurmaları ricasını bir vazife-i vataniye addederiz. Heyeti Merkeziyelerimiz de bittabi‘ memurîn-i mülkiye ve askeriye ile teşrik-i mesaî ederek vazifei milliye ve vicdaniyelerini ifâya müsâraat edeceklerdir.
3- İstanbul‘daki hâl-i fevkal‘ade Anadolu‘da kuvayi Osmaniyenin mer‘iyetini haleldar edemiyeceğinden ve her ne şekilde olursa olsun ittihaz edilecek tedabirde millet-i Osmaniyenin kaabiliyet-i medeniyesi bilhassa şayanı dikkat bulunduğundan kanun haricinde hiçbir muamele olunmamasını ve bil‘umum vezâif-i mahalliye deesasat-ı kanuniyeye her zamandan ziyade i‘tinakâr davranılması menâfi-i hayatiyemiz iktizasındandır.
4- İşbu telgrafın vusulünün hemen iş‘arı bilhassa rica olunur.
17/03/36
Heyeti Temsiliye namına
Mustafa Kemal
Kaynak:
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
İSTANBUL İLE RESMİ VE HUSUSİ GİZLİ MUHABERENİN DURDURULMASI HAKKINDA
(17. III. 1920)
Bandırma 14. K. Kumandanlığına gönderilen telgraf.
Mahreci Numarası Minh İmza Saat
Ankara Bilâ 17 İhsan Hüsnü 18/3
Bandırma 14 ncü Kor. K.
1- İstanbul ile resmî ve hususî bilcümle muhaberat-ı telgrafiye ve telgraf muhabere memurlarının kendiliklerinden gizli muhaberatı memnûdur ve hususiyle İstanbul‘dan düşman tebliğlerini alıp Anadolu dahiline işâa edenler ve Anadolu muhaberatını İstanbul‘a verenler casus telâkki edilerek işbu hareketlerinin tahakkuku halinde der‘akab ve şiddetle tecziye olunacaklardır. İşbu tebliğin bilcümle alâkâdarâna başmüdürlerce sür‘at-i tebliği ve keyfiyetin inbâsı mütemennadır.
2- İşbu telgraf, bilûmum vilâyet ve kolordu kumandanlıklariyle müstakil livalara ve posta ve telgraf başmüdürlerine keşide edilmiştir. 17 /3 /36
Heyeti Temsiliye namına
Mustafa Kemal
Kaynak:
- Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
HEYETİ TEMSİLİYENİN BİLGİ VE MUVAFAKATİ OLMADAN İSTANBUL İLE MUHABERE EDİLEMEYECEĞİNE DAİR
(17. III. 1920)
Bandırmada 14. Kor. Kumandanlığına çekilen telgraf.
Mahreci Numarası Minh İmza Saat
Ankara Bilâ 17 İhsan Hüsnü 18/00
Bandırma‘da 14 ncü Kor. K.
Heyet-i Temsiliyenin malûmat ve muvafakati olmadıkça hiçbir makam ve hiçbir memur İstanbul ile muhabere etmiyecektir. Bu hususun bilcümle alâkadârana sürati tebliği ve keyfiyet-i tebliğin inbası tamimen mercudur.
17/03/36
Heyeti Temsiliye namına
Mustafa Kemal
Kaynak:
- Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
İSTANBUL’UN İŞGALİ ÜZERİNE İSLÂM ÂLEMİNE BEYANNAME
(17. III. 1920)
Anadolu Kadınlar Cemiyetine gönderilen telgraf
94 Ankara’dan
BilâSivas Anadolu Kadınları Cemiyetine Alemi İslâma Beyanname Hilafeti mukaddesei islâmiyenin makam itilâsı olan İstanbul Meclisi mebusan ve bilcümle müessesatı resmiyei hükümete de vaz‘ıyed olunmak suretiyle resmen ve cebren işgal edilmiştir. Bu tecavüz saltanatı Osmaniyeden ziyade makamı Hilâfette hürriyet ve istiklâllerinin istinadgâhı yegânesini gören bütün alemi İslâmaracidir. Asyada ve Afrikada peygamber pesendane bir uluvvu himmetle hürriyet ve istiklâl mücadelesine devam eden ehli islâmın kuvayı maneviyesini kırmak için son tedbir olarak İtilâf Devletleri tarafından tevessül olunan bu hareket, Hilâfet makamını tahtı esarete alarak bin üçyüz seneden beri payidar olan ve müebbeden masunu zeval kalacağına şüphe bulunmıyan hürriyeti İslamiyeyi hedef ittihaz etmektedir.
Mısırın On bine baliğ olan şühedayı muazzezesine, Suriye ve Irak‘ın binlerce fedakâr olan evlâdı muhteremesine, Azerbaycan‘ın Şimali Kafkasya‘nın, Türkistan‘ın, Efganistan‘ın, İran‘ın, Hindin, Çinin velhasıl bütün Afrika‘nın ve bütün şarkın bugün azim bir heyecanı vahdet ve derin bir emeli istihlâs ile titreyen efkârı müşterekesine havale edilmiş olan bu darbai tahkir ve tecavüzün düşmanlar tarafından tahmin edildiği veçhile maneviyatı haleldar etmek değil belki bütün şiddetiyle mucizeler gösterecek bir kabiliyeti inkişafa mazhar eylemek neticesini tevlid edeceğine şüphemiz yoktur. Osmanlı kuvayı milliyeti Hilâfet ve saltanatın uğradığı müteselsil suikasdların başladığı günden beri devam eden samimi vahdet ve tesanüt içinde vaziyeti bütün vehametine rağmen azim ve metanetle telâkki etmekte ve bu son ehlisalip muhacematına karşı bütün İslâmiyeti cihanın hayatı müşterekei mukavemetine emin olmaktan mütevellit bir hissi müzaharetle azim ve imanın âmil olduğu mücahedede inayet ve muvaffakiyeti ilâhiyeye mazhar olacağına itîmad eylemektedir.
Kurunu vustanın şövalye akınlarından bu günün ittifak ve itilâflarına kadar meş‘um bir teselsülü gaddarane ile tevali eyleyen ehli salip feveranının bu son ameliyei sefilânesi İslâmiyet‘in nuru irfan ve istiklâline ve Hilâfetin tevhid ettiği uhuvveti mukaddeseye merbut olan bütün müslüman kardeşlerimizin vicdanında ayni hissi takbih ve mukavemeti ve aynı vazifei galeyan ve kıyamı uyandıracağından emin olarak Cenabı Hakkın mücahedatı mukaddesemizde cümlemize tevfikatı ilâhiyesini terfik etmesini ve ruhaniyeti peygamberiye istinad eden teşkilâtı müttehidemize muin olmasını niyaz eyleriz.
17 Mart 36
Müdafaai Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliyesi namına
Mustafa Kemal
Kaynak:
- Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
HABER ALMA RAPORU
(19/20. III. 1920)
Sırp ve Rum Fırkalarının Anadolu’ya geçtiği İngiliz subaylarının tevkif talebi -
Mebusların yolda oldukları
14. Kor. Kumandanına gönderilen şifre
14 ncü Kor. Kumandanı Yusuf İzzet Paşa Hazretlerine
Adet Mahreci: Ankara
Te’hirigayricaizdir. Tarihi : 19-20/3/36
Vürudü : 20/3/36
19-20/3/36 akşamına kadar açık ta’mim muhteviyatından mâada mevsuk malûmat berveçhiâti mâruzdur.
1- Onyedi lokomotif Rumeli‘den Haydarpaşa‘ya çıkarılmış iki Sırp iki Rum Fırkası Anadolu harekâtına tahsis edilmiş.
3- İzmir Yunan kuvası kırkbin kişi ile takviye edilmiştir.
4- Hükümeti iskaat ile muhalif bir hükümetle tevkıfat ve icraatını teşdit İngilizlerin emelidir.
5- Buradaki Fransızlar İngilizlerin nümayişkârane hareketinden müteessirdir.
6- Posta Telgraf el‘an taht-ı işgal ve murakabededir.
7- Mümkünse İngilizlerden birkaç rehin zabit almanız lâzımdır.
8- Bir İngiliz hey‘etinin o tarafa gelmesi muhtemeldir.
9- Bandırma ile irtibat vardır.
10- Yirmidörtmeb‘usla Halide Edip Hanım yoldadır.
Heyeti Temsiliye namına
Mustafa Kemal
H.T.V.D.: 1957 sayı: 22, No. 577.
Kaynak:
- Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu – Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.