13 Kasım 1918’den beri işgal altında bulunan İstanbul, 16 Mart 1920’de ikinci kez bir işgal eylemine tanık oldu. Milli Mücadele döneminin en ibret verici olaylarından biri olarak yakın tarihimize geçen bu işgal İngilizler tarafından gerçekleştirilmişti. İngilizler İstanbul’un işgali için o gün plânladıkları eylem listesinde birçok adres ve isme yer ayırmışlardı. Bunlardan biri de tarihe çok bilinen ismiyle geçen Şehzadebaşı Karakolu baskını idi.
İngilizler 16 Mart sabahının erken saatlerinde Şehzadebaşı Direklerarası’nda bulunan, aslında 10. Kafkas Tümen Karargâhı olarak kullanılan bina ve caddeye iki yük otomobili ile gelmişlerdir. Bu otomobillerden biri Saraçhanebaşı’na giderek, gözetleme yapma göreviyle yerini almıştır. Diğer yük otomobili karargâh civarında durduktan sonra içinden tahminen 50-60 kadar silahlı karma İngiliz askerlerinden oluşan bir müfreze başlarında bir İngiliz subayı olduğu halde otomobilden inmişlerdir. İngilizler karargâh binasına girmek için önce kapıda nöbet bekleyen askere saldırmışlardır. Bu saldırı karşısında nöbetçi askerin, nöbetçi onbaşısına bağırarak imdat istemesi üzerine, yardım için gelmekte olan nöbetçi onbaşıyı İngiliz subayı yaralamıştı. Arkasından koğuşa giden İngiliz askerleri süngüleri takılı olduğu halde ve “silaha davran” vaziyetinde tesadüf ettikleri Türk askerlerine sebepsiz ve sualsiz saldırarak, henüz uykuda bulunan ve o sırada yataklarından kalkmak isteyenlerin üzerine ateş etmeye başlamışlardı. Bu arada alt koğuşta 10. Kafkas Tümeni Karargâh askerlerine bu saldırı düzenlenirken, üst kat koğuşlarda kalan Karargâh Mızıka efradı da 15 kadar silahlı İngiliz askerinin saldırısına uğramıştı. İngilizler mızıka askerlerini önce koridora çıkarmış ve iki sıra halinde dizmiş, mızıka çavuşunun kendilerinin mızıkacı olduklarını söylemesi hatta mızıka alet ve edevatı gösterilmesine rağmen, İngiliz subay, silahsız ve hiçbir mukavemet göstermeyen bu efrad için ateş emrini vermiştir.
Kafkas Tümen Karargâhı ile Karargâh Mızıka efradı olmak üzere 61 Türk askerinin bulunduğu Şehzadebaşı Karakolu’nda baskın sırasında 4 asker şehit olmuş, 10 asker yaralanmış, 1 asker de kaybolmuştur. Yaralılardan biri daha sonra vefat etmiştir.
Kaynak
- Serpil Sürmeli, “Şehzadebaşı Karakolu Baskını ve Olay Mahalline Giren İlk Gazete Tevhid-i Efkâr”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 45, Bahar 2010.
- Fotoğraflar: Fotoğraflarla Kurtuluş Savaşı Yılları, Üsküdar Belediyesi Başkanlığı, İstanbul 2002.