DAMAT FERİT PAŞA

Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’daki direniş hareketine karşı sert tutumuyla tanınan Mehmet Ferit Paşa, 1853’te İstanbul’da doğmuştur. 1886’da Abdülmecit’in kızı ve son Osmanlı Padişahı Vahdettin’in kız kardeşi Mediha Sultan ile evlenerek saraya damat olmuştur. 1911’de İttihat ve Terakki Fırkası’na muhalif parti olarak kurulan İtilaf ve Hürriyet Fırkası’nın kurucuları arasında yer almış ve partinin ilk genel bakanlığını üstlenmiştir.

Damat Ferit, Osmanlı Devleti’nin son döneminde beş kez hükümeti kurmuş ve bu hükümetlerden üçü Kurtuluş Savaşı sırasında görev yapmıştır.

Ferit Paşa 10 Nisan 1920 günü bir genelge yayımlayarak, millî hareketi “fitne ve fesat”, Kuvâ-yi Milliyecileri de “asi” olarak ilan etmesinin ardından, devletin siyasî durumunu tehlikeye sokmak, İstanbul ile Anadolu’nun arasını açarak ülkeyi istilaya maruz bırakmakla suçladığı milliyetçilere bir hafta süre tanıyarak padişahın emirlerine uymayanların şiddetle cezalandırılacağını bildirmiştir. Şeyhülislâm Dürrîzâde Abdullah imzasıyla 11 Nisan’da yayımlanan fetvada da Kuvâ-yi Milliyeciler’in hain ve katledilmelerinin câiz olduğu açıklanmıştır. Ferit Paşa Hükümeti bir kararname daha çıkararak Kuvâ-yi Milliye’ye karşı Kuvâ-yi İnzibâtiyye adıyla askerî bir teşkilat kurmuştur. 

Damat Ferit Paşa, Kurtuluş Savaşı’nın sürdüğü sırada Türkiye’nin İtilaf Devletleri’nce paylaşılmasını öngören Sevr Anlaşması’nı imzalamıştır. Kurtuluş Savaşı’nın askerî zafere ulaşmasından sonra 21 Eylül 1922’de ailesiyle beraber yurt dışına gitmiş ve 6 Ekim 1923’te Fransa’nın Nice kentinde ölmüştür.

• Fahrettin Çiloğlu, Nutuk Sözlüğü, Alfa Basım-Yayım-Dağıtım, İstanbul 2017, s.101-102; Cevdet Küçük, “Damat Ferid Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 8.