HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER

İstanbul doğumlu Hamdullah Suphi, Tanzimat dönemi devlet adamlarından ve ilk Maarif Nâzırı Abdurrahman Sâmi Paşa’nın torunu, Maarif Nâzırı Abdüllatif Subhi Paşa’nın oğlu, Sâmipaşazâde Sezâi’nin yeğenidir. Tanrıöver soyadı ona Atatürk tarafından verilmiştir. 1904 yılında Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’ni bitirdikten sonra Reji İdaresi Tercüme Kalemi, Defter-i Hâkānî Nezâreti Mektûbî Kalemi Mülâzımlığı ile Şehremaneti Tercüme Odası’nda görevlerde bulunmuştur. Çeşitli üniversitelerde Fransızca, Türk edebiyatı, pedagoji dersleri hocalığı yapmıştır. Son Osmanlı Meclisi’ne Antalya’dan mebus seçilen Hamdullah Suphi, Birinci TBMM’ne de Manisa mebusu olarak katılmış, iki defa Millî Eğitim Bakanı (1920-21 ve 1925) olarak görev yapmıştır. 

II. Meşrutiyet’in ardından kurulan Türk Derneği, Türk Yurdu Cemiyeti, Türk Ocağı ve Türk Bilgi Derneği gibi kuruluşların faaliyetlerine katıldı; uzun süre Türk ocaklarının başkanlığını yaptı.

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin mebusları arasında bulunan Hamdullah Suphi, Mayıs 1919’da İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali sebebiyle İstanbul’da düzenlenen protesto mitinglerinde yaptığı konuşmalarla dikkati çekmiştir.  İstanbul’un işgali sonrasında Ankara’ya geçerek Millî Mücadele’ye katılmıştır. 1920 yılında Büyük Millet Meclisi’nde Antalya mebusu seçilmiştir. Aynı yıl maarif vekilliği görevine getirilmiştir. 

Türk Ocakları'nın kapanmasının ardından 1931 yılında Bükreş Büyükelçiliği'ne atanmış, bu görevinden emekli olmasının ardından döndüğü Türkiye’de 1950 ve 1954 yıllarında Demokrat Parti milletvekili seçilmiştir. 1957 yılında siyasetten ayrılmış, 19 Haziran 1966’da vefat etmiştir.

• Abdullah Uçman, “Tanrıöver, Hamdullah Suphi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 39, 2010.