HÜSEYİN KÂZIM KADRİ

1870 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Hüseyin Kâzım, İngiliz Ticaret Mektebi’nden mezun olmuştur. Özel hocalardan Arapça ve Farsça dersleri almış, fen bilimleri tahsil etmiş ve Türk Lugatı’nı yazmaya karar verdikten sonra Yunanca ve Latince öğrenmiştir.

1887 yılında Aydın Vilâyeti Muhasebe Kalemi’nde ilk resmî görevine başlayan Hüseyin Kazım, Dârüşşafaka’da astronomi hocalığından, Siroz (Serez/Selânik) mutasarrıflığına (1909), Halep valiliğinden (1910), İstanbul şehreminliğine (1911), İstanbul vali vekilliğinden Selanik valiliğine kadar daha çok sayı ve çeşitte görevlerde bulunmuştur.

Aydın mebusu olarak Meclis-i Meb’ûsan’a girmiş ve meclisin birinci reis vekilliğine seçilmiştir. Mîsâk-ı Millî’nin belirlenmesi için Meclis’e ilk teklifi veren Hüseyin Kâzım, İstanbul’un işgali üzerine Meclis feshedilince bir süre açıkta kalmıştır. Tevfik Paşa kabinesinde Ticaret ve Ziraat Nâzırlığı ile Adliye Nâzır Vekilliği görevlerinde de bulunmuştur (1920). Bu sırada Ankara Hükümeti ve Mustafa Kemal’le görüşmek için Müşir Ahmet İzzet Paşa başkanlığındaki heyetle Bilecik’e, oradan da Ankara’ya gitmiştir. 

Kuvvetli ilmî ve fikrî yönüyle bilinen Hüseyin Kâzım, Trabzon Vilâyet gazetesi, Resimli Kitap, Saadet, Tan, Yeni Asır, Tasvîr-i Efkâr, Vakit, Ma‘lûmât, Tanin, İkdam, İctihad, Servet-i Fünûn, Sebîlürreşâd gibi gazete ve dergilerde dil, din, felsefe, iktisat, ziraat ve siyasetle ilgili birçok makale yazmış ve kitap yayımlamıştır.

17 Ocak 1934’te vefat etmiştir.

•  Nurettin Albayrak, “Hüseyin Kâzım Kadri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 18.