SALİH BOZOK

1881’de Selanik’te doğan Salih Bey, Mustafa Kemal’in çocukluk arkadaşıdır.  Selanik Askeri Rüştiyesini ve idadisini bitirdikten sonra İstanbul Harp Okulu’na geçmiştir. Salih Bey jandarma sınıfına seçilmiş, Mustafa Kemal ise Harp Akademisi’ne devam ederek kurmay olmuştur. 1908’de üsteğmen olan Salih Bey, 1910’da Selanik’teki Türk Zabit Mektebi’nde öğretmenlik yapmıştır. Bu dönemde Mustafa Kemal ile sık sık buluşup ülke sorunları hakkında tartışmıştır. 

Bir süre II. Abdülhamid’in muhafızlığını yapan Salih Bey’in bu görevi işgal ordusunun İstanbul’a girmesinin ardından sonra ermiştir. Mustafa Kemal, Suriye Cephesi'nde bulunduğu sırada Salih Bey'i başyaver olarak yanına getirtmiştir. Salih Bey’in böylelikle başladığı Mustafa Kemal’in yaverliği görevi Mustafa Kemal vefat edene kadar sürmüştür. Mustafa Kemal, meclis başkanı olduktan sonra ‘meclis başkanlığı yâverliği’, Mustafa Kemal Atatürk cumhurbaşkanı seçildikten sonra da ‘cumhurbaşkanlığı yâveri’ olarak görev yaptı. Salih Bey yarbay rütbesine kadar yükselmiş, emekli olduktan sonra Yozgat ve Bilecek milletvekili olarak birkaç dönem milletvekilliği yapmıştır.

Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümü üzerine, "Başkomutan yaversiz gidemez!" diyerek uzun süredir planladığı gibi kalbine kurşun sıkarak intihar teşebbüsünde bulunmuş ancak kurşunun kalbini sıyırması nedeniyle bu teşebbüsü amacına ulaşmamıştır. Mustafa Kemal Atatürk ile 50 yıldan fazla süren bir arkadaşlığın arkasından onun kaybı ile oldukça sarsılmıştır. 25 Nisan 1941 yılında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetmiştir.

• Serkan Özmen, Atatürk’ün Yaverleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon 2011.